Na južnom dijelu obale Jadrana, duboko urezana u vrletne strmine planine Lovćena i Orijena, leži Boka Kotorska, čija raskošna i dramatična ljepota zaustavlja dah. Naokolo obronci surih planina prijete da se survaju i zatrpaju uski jezičak mora, čiji valovi sanjivo zapljuskuju pitomi pojas obale sa nizom naselja.
Za postanak Kotora vezuju se mnoge legende. U jednoj od njih se kaže: “Grčka vila Alkima, koja je stanovala u pećini Vilnici iznad današnjeg grada, savjetovala je da se grad ne gradi na brdu kako su to namjeravali tadašnji doseljenici. Morska obala treba da bude vaš stan, jer vam bez mora nema života. Na brdu nema brodu pristaništa ni konju poilišta.”
Zahvaljujući izuzetnim biogeografskim uslovima Kotora, pojavu čovjeka i smjenu civilizacija i kultura na ovom tlu možemo pratiti od najranijih neolitskih artefekata iz pećina kod Perasta, preko nalaza oružja u Maloj i Velikoj Grudi u Grbaljskom polju i praistorijskih crteža u okolini Risna, do nedovoljno istraženih kamenih tumula-grobnica najranijih zabilježenih stanovnika ovih krajeva, čiju su državu iz sredine trećeg vijeka stare ere pod kraljem Argonom i kraljicom Teutom, srušili i zauzeli Rimljani, sprovodeći u narednim vjekovima ubrzanu romanizaciju na svim poljima. Znatna rimska naselja (današnji Risan), stradala su u provalama varvara koji su oborili rimsko carstvo, ali su preživjeli našli utočište na kraju Kotorskog zaliva, gdje su formirali rano-srednjevjekovni Kotor.
Iz rane istorije ovog naselja poznato je da je ono već u 6. vijeku naše ere imalo episkopsku baziliku sa krstionicom, da su početkom 9. vijeka donesene iz Carigrada mošti mučenika Sv. Tripuna i sagrađena prva crkva tipa martirija, koja je preživjela najezdu Saracena sredinom 9. vijeka i napad makedonskog cara Samuila krajem 10. vijeka. Kotor od sredine 11. vijeka otpada od vizantijeske vlasti i postaje jedna od prijestonica vladara slovenske države Duklje u neposrednom zaleđu, ali je sredinom 12. vijeka opet sjedište vizantijskog namjesnika, duxa Dalmacije i Duklje. Grad se toliko razvijao da počinje gradnja velike katedrale, po uzoru na romaničke bazilike, u koju se prenose mošti i kult gradskog zaštitnika Sv. Tripuna.
Krajem 12. vijeka Kotor ulazi u sastav države Raške pod dinastijom Nemanjića i tokom naredna dva vijeka doživljava najveći ekonomski i kulturni procvat.
Tako je 1195. godine sagrađena živopisna crkva Sv. Luke, jednobrodna građevina sa kupolom mješavina romaničkog i vizantijskog stila. Godine 1221, na temeljima starohrišćanske bazilike, sagrađena je nova crkva Sv. Marije od rijeke, sa krovom i kupolom od kamenih ploča, u kojoj su nađene freske zadivljujuće ljepote. Tada je građena i crkvica Sv. Martina (danas Sv. Ane). U 14. vijeku su bile oslikane freskama i crkve Sv. Nikole, koja je pripadala bratovštini mornara, čiji su ostaci uklopljeni u zid jedne obične kuće i crkve Sv. Jakova kod gradske Lođe, čiji su temelji označeni u pločniku glavnog gradskog trga.
Nakon raspada srpskog carstva pred prodorom Turaka, za Kotor počinje nemiran period ispunjen treženjem moćnog zaštitinika, i to najprije ugarskog kralja Ludovika, pa bosanskog Tvrtka I, koji je 1382. godine osnova grad Sveti Stjepan (današnji Herceg Novi). Izložen stalnim napadima Balšića, Crnojevića, te Sandalja Hranića, Kotor biva prinuđen da se prikloni Veneciji 1420. godine. Mletačka vlast polako ukida privilegije koje je Kotor uživao, a Turci zauzimaju okolne teritorije što je uslovilo jačanje bedema oko urbanog jezgra i na brdu Sv. Ivan.
Kotor su kroz istoriju nekoliko puta pogađali katastrofalni zemljotresi i to: 1539, 1564. i 1582. U kataklizmi 1667. godine srušene su dvije trećine graditeljskog fonda. Tada se težište pomorstva prebacuje u Perast, smješten nasuprot tjesnaca Verige.
Već u 15. vijeku na ostrvu Sv. Đorđe pred Perastom je osnovana benediktinska opatija, a sredinom 15. vijeka, na hridi pored njega, stara kapela Gospe od Škrpjela i to nasipanjem kamena oko hridine prošireno je ostrvo i sagrađena nova crkva, koju je krajem 17. vijeka oslikao naš najveći barokni slikar Tripo Kokolja.
Za postanak Kotora vezuju se mnoge legende. U jednoj od njih se kaže: “Grčka vila Alkima, koja je stanovala u pećini Vilnici iznad današnjeg grada, savjetovala je da se grad ne gradi na brdu kako su to namjeravali tadašnji doseljenici. Morska obala treba da bude vaš stan, jer vam bez mora nema života. Na brdu nema brodu pristaništa ni konju poilišta.”
Zahvaljujući izuzetnim biogeografskim uslovima Kotora, pojavu čovjeka i smjenu civilizacija i kultura na ovom tlu možemo pratiti od najranijih neolitskih artefekata iz pećina kod Perasta, preko nalaza oružja u Maloj i Velikoj Grudi u Grbaljskom polju i praistorijskih crteža u okolini Risna, do nedovoljno istraženih kamenih tumula-grobnica najranijih zabilježenih stanovnika ovih krajeva, čiju su državu iz sredine trećeg vijeka stare ere pod kraljem Argonom i kraljicom Teutom, srušili i zauzeli Rimljani, sprovodeći u narednim vjekovima ubrzanu romanizaciju na svim poljima. Znatna rimska naselja (današnji Risan), stradala su u provalama varvara koji su oborili rimsko carstvo, ali su preživjeli našli utočište na kraju Kotorskog zaliva, gdje su formirali rano-srednjevjekovni Kotor.
Iz rane istorije ovog naselja poznato je da je ono već u 6. vijeku naše ere imalo episkopsku baziliku sa krstionicom, da su početkom 9. vijeka donesene iz Carigrada mošti mučenika Sv. Tripuna i sagrađena prva crkva tipa martirija, koja je preživjela najezdu Saracena sredinom 9. vijeka i napad makedonskog cara Samuila krajem 10. vijeka. Kotor od sredine 11. vijeka otpada od vizantijeske vlasti i postaje jedna od prijestonica vladara slovenske države Duklje u neposrednom zaleđu, ali je sredinom 12. vijeka opet sjedište vizantijskog namjesnika, duxa Dalmacije i Duklje. Grad se toliko razvijao da počinje gradnja velike katedrale, po uzoru na romaničke bazilike, u koju se prenose mošti i kult gradskog zaštitnika Sv. Tripuna.
Krajem 12. vijeka Kotor ulazi u sastav države Raške pod dinastijom Nemanjića i tokom naredna dva vijeka doživljava najveći ekonomski i kulturni procvat.
Tako je 1195. godine sagrađena živopisna crkva Sv. Luke, jednobrodna građevina sa kupolom mješavina romaničkog i vizantijskog stila. Godine 1221, na temeljima starohrišćanske bazilike, sagrađena je nova crkva Sv. Marije od rijeke, sa krovom i kupolom od kamenih ploča, u kojoj su nađene freske zadivljujuće ljepote. Tada je građena i crkvica Sv. Martina (danas Sv. Ane). U 14. vijeku su bile oslikane freskama i crkve Sv. Nikole, koja je pripadala bratovštini mornara, čiji su ostaci uklopljeni u zid jedne obične kuće i crkve Sv. Jakova kod gradske Lođe, čiji su temelji označeni u pločniku glavnog gradskog trga.
Nakon raspada srpskog carstva pred prodorom Turaka, za Kotor počinje nemiran period ispunjen treženjem moćnog zaštitinika, i to najprije ugarskog kralja Ludovika, pa bosanskog Tvrtka I, koji je 1382. godine osnova grad Sveti Stjepan (današnji Herceg Novi). Izložen stalnim napadima Balšića, Crnojevića, te Sandalja Hranića, Kotor biva prinuđen da se prikloni Veneciji 1420. godine. Mletačka vlast polako ukida privilegije koje je Kotor uživao, a Turci zauzimaju okolne teritorije što je uslovilo jačanje bedema oko urbanog jezgra i na brdu Sv. Ivan.
Kotor su kroz istoriju nekoliko puta pogađali katastrofalni zemljotresi i to: 1539, 1564. i 1582. U kataklizmi 1667. godine srušene su dvije trećine graditeljskog fonda. Tada se težište pomorstva prebacuje u Perast, smješten nasuprot tjesnaca Verige.
Već u 15. vijeku na ostrvu Sv. Đorđe pred Perastom je osnovana benediktinska opatija, a sredinom 15. vijeka, na hridi pored njega, stara kapela Gospe od Škrpjela i to nasipanjem kamena oko hridine prošireno je ostrvo i sagrađena nova crkva, koju je krajem 17. vijeka oslikao naš najveći barokni slikar Tripo Kokolja.
Na jugo-istočnom dijelu jadranske obale more je, slijedeći tokove nekadašnjih rijeka, 28 km zašlo u kopno, stvarajući jedinstven zaliv, Boku Kotorsku (86 km2), sastavljen od dva manja zaliva, spoljašnjeg Toplansko–tivatskog i Kotorsko-risanskog.
Kotor se nalazi u jugoistočnom vrhu istoimenog zaliva, na mjestu gdje je more najdublje zašlo u kopno, sa geografskim koordinatama 42°25 N i 18°47' E. Grad je smješten na naplavini rijeke Škurde koja protiče uz njegove sjeverne zidine i izvorišta Gurdić koji izvire iz njegove južne zidine. Sa istoka ga nadvijaju obronci Lovćena sa brdom Sveti Ivan (260 m), dok ga sa jugozapada more povezuje sa svijotom. Do Kotora se stiže automobilom, autobusom, brodom i avionom – preko aerodroma u Tivtu (8 km), Podgorici (90 km) i Ćilipima (73 km) ili vozom – preko Bara (60 km). Kotor (6.633 stanovnika) je sjedište opštine, kulturni, obrazovni, naučni, zdravstveni, privredni i sportski centar. Kotor ima status stalnog graničnog pomorskog prelaza i luke za međunarodni pomorski saobraćaj.
Statutom opštine definisano je granično područje koje, osim Kotora, čine naselja Dobrota, Škaljari i Muo. Opštinski podcentri su Risan i Radanovići. Risan (2.092 stanovnika), najstarije naselje na obali. Vrši administrativnu, obrazovnu, kulturnu, zdravstvenu i turističku funkciju. Raskrasnica je puta koji vodi za Nikšić.
Radanovići (650 stanovnika), vrši administrativnu, obrazovnu, zdravstvenu, privrednu i sportsku funkciju.
Opština Kotor zahvata površinu od 355 km2. Područje opštine čine tri privredne cjeline. Kotorsko-risanski zaliv, planinsko zaleđe (visoravan Krivošije, sjeverni dio Njeguškog povišja) i udolina Grbalj. Na tom prostoru ima 46 naselja.
Na obali Kotorsko-risanskog zaliva nižu se brojna naselja. Na istočnoj obali je Dobrota (7.313 stanovnika), najveće naselje u opštini, na sjevernoj obali Orahovac, na sjevero-zapadnoj Perast i Risan, na zapadnoj Strp, Lipci, Morinj i Kostanjica. Na jugo-zapadnoj obali nižu se naselja Muo, Prčan i Stoliv. U ovim naseljima živi 18.533 stanovnika. Tri naselja su dvojna: Donji i Gornji Orahovac, Donji i Gornji Morinj i Donji i Gornji Stoliv. Naselja u planinskom zaleđu, na visoravni Krivošije su: Dragalj, Zvečava, Ledenice, Knežlaz, Malov Do i Han, na Njeguškoj površi Mali i Veliki Zalazi, a na Njeguškom podvršju Mirac i Čavori. U ovim naseljima živi 626 stanovnika. Naselja u Gornjem Grblju su: Dub, Sutvara, Nalježići, Pelinovo, Šišići, Prijeradi, Bratešići, Gorovići i Lastva. U Donjem Grblju naselja su: Lješevići, Vranovići, Pobrđe, Glavatičići, Kubasi, Kovači, Glavati, Zagora, Višnjevo i Krimovice.
Jedino naselje na obali otvorenog mora, dugoj 25,6 km, je Bigovo, poznato ribarsko i turističko mjesto. U ovim naseljima živi 3.000 stanovnika.
Kotor se nalazi u jugoistočnom vrhu istoimenog zaliva, na mjestu gdje je more najdublje zašlo u kopno, sa geografskim koordinatama 42°25 N i 18°47' E. Grad je smješten na naplavini rijeke Škurde koja protiče uz njegove sjeverne zidine i izvorišta Gurdić koji izvire iz njegove južne zidine. Sa istoka ga nadvijaju obronci Lovćena sa brdom Sveti Ivan (260 m), dok ga sa jugozapada more povezuje sa svijotom. Do Kotora se stiže automobilom, autobusom, brodom i avionom – preko aerodroma u Tivtu (8 km), Podgorici (90 km) i Ćilipima (73 km) ili vozom – preko Bara (60 km). Kotor (6.633 stanovnika) je sjedište opštine, kulturni, obrazovni, naučni, zdravstveni, privredni i sportski centar. Kotor ima status stalnog graničnog pomorskog prelaza i luke za međunarodni pomorski saobraćaj.
Statutom opštine definisano je granično područje koje, osim Kotora, čine naselja Dobrota, Škaljari i Muo. Opštinski podcentri su Risan i Radanovići. Risan (2.092 stanovnika), najstarije naselje na obali. Vrši administrativnu, obrazovnu, kulturnu, zdravstvenu i turističku funkciju. Raskrasnica je puta koji vodi za Nikšić.
Radanovići (650 stanovnika), vrši administrativnu, obrazovnu, zdravstvenu, privrednu i sportsku funkciju.
Opština Kotor zahvata površinu od 355 km2. Područje opštine čine tri privredne cjeline. Kotorsko-risanski zaliv, planinsko zaleđe (visoravan Krivošije, sjeverni dio Njeguškog povišja) i udolina Grbalj. Na tom prostoru ima 46 naselja.
Na obali Kotorsko-risanskog zaliva nižu se brojna naselja. Na istočnoj obali je Dobrota (7.313 stanovnika), najveće naselje u opštini, na sjevernoj obali Orahovac, na sjevero-zapadnoj Perast i Risan, na zapadnoj Strp, Lipci, Morinj i Kostanjica. Na jugo-zapadnoj obali nižu se naselja Muo, Prčan i Stoliv. U ovim naseljima živi 18.533 stanovnika. Tri naselja su dvojna: Donji i Gornji Orahovac, Donji i Gornji Morinj i Donji i Gornji Stoliv. Naselja u planinskom zaleđu, na visoravni Krivošije su: Dragalj, Zvečava, Ledenice, Knežlaz, Malov Do i Han, na Njeguškoj površi Mali i Veliki Zalazi, a na Njeguškom podvršju Mirac i Čavori. U ovim naseljima živi 626 stanovnika. Naselja u Gornjem Grblju su: Dub, Sutvara, Nalježići, Pelinovo, Šišići, Prijeradi, Bratešići, Gorovići i Lastva. U Donjem Grblju naselja su: Lješevići, Vranovići, Pobrđe, Glavatičići, Kubasi, Kovači, Glavati, Zagora, Višnjevo i Krimovice.
Jedino naselje na obali otvorenog mora, dugoj 25,6 km, je Bigovo, poznato ribarsko i turističko mjesto. U ovim naseljima živi 3.000 stanovnika.
Područje Kotora i okoline ima tipičnu mediteransku klimu koju karakteriše toplo i suvo ljeto, a blaga i vlažna zima. Prosječna godišnja temperatura iznosi 15,2° C. Najtopliji mjesec je juli sa prosječnom temperaturom vazduha od 24,1° C, a temperaturom mora 23,0° C. Prosječna januarska temperature vazduha iznosi 7,7° C, a temperature mora 13,1° C. Jesen je toplija od proljeća prosječno za 2,9° C.
Prosječno najduže trajanje sunčevog sjaja je u naseljima u jugoistočnom dijelu donjeg Grblja, posebno lokalitet Platamuni, a u zalivu Perast prosječno dnevno sijanje sunca je iznad 7,30 sati.
Kotor u prosjeku godišnje primi 2.152 mm padavina. Najviše padavina se izlije u jesenjim (248 mm) i zimskim (243 mm) mjesecima, dok su ljetnji mjeseci najsuvlji (68 mm). Količina padavina se smanjuje prema jugoistoku teritorije opštine.
Najčešći vjetrovi u Kotoru su jugoistočni i južni. Veliki broj dana u godini (213) je bez vjetra, što morsku površinu čini mirnom.
U periodu od polovine maja do kraja prve decade oktobra temperature mora dostižu vrijednost iznad 18° C, što omogućava kupališnu sezonu u trajanju od čak 144 dana.
Prosječno najduže trajanje sunčevog sjaja je u naseljima u jugoistočnom dijelu donjeg Grblja, posebno lokalitet Platamuni, a u zalivu Perast prosječno dnevno sijanje sunca je iznad 7,30 sati.
Kotor u prosjeku godišnje primi 2.152 mm padavina. Najviše padavina se izlije u jesenjim (248 mm) i zimskim (243 mm) mjesecima, dok su ljetnji mjeseci najsuvlji (68 mm). Količina padavina se smanjuje prema jugoistoku teritorije opštine.
Najčešći vjetrovi u Kotoru su jugoistočni i južni. Veliki broj dana u godini (213) je bez vjetra, što morsku površinu čini mirnom.
U periodu od polovine maja do kraja prve decade oktobra temperature mora dostižu vrijednost iznad 18° C, što omogućava kupališnu sezonu u trajanju od čak 144 dana.
Kotor je jedan od rijetkih gradova koji je očuvao brojene tradicionalne manifestacije što svojom originalnošću, folkolorom i brojem učesnika pobuđuje inters gledalaca. Navest ćemo ih hronološki, po kalendaru izvođenje tokom godine.
Karnevalske svečanosti – Kotor ima veoma dugu istoriju karnevala i spada među poznate gradove na jugoslovenskoj obali Jadrana po ovim priredbama. Svečanosti se održavaju tokom februara, a započinju poznatim maskenbalima koji se organizuju u svim većim mjestima Boke Kotorske. Centralno mjesto u karnevalskoj povorci ima figura karnevala kojoj se sudi za sve ono u prethodnoj godini što nije bilo dobro. Redovno se osuđuje na smrt spaljivanjem. Posljednjih godina obnovljena je tradicija održavanje ljetnjeg karnevala.
Tripundanske svečanosti – Religijske svečanosti posvećene Sv. Tripunu, zaštitniku grada Kotora, čije se mošti čuvaju u katedrali. Svečanosti prati smotra crkvenih horova, gradske muzike, Bokeljske mornarice i folklornih društava.
Dani kamelije – U čast cvijeta Kamelije u Kotoru i okolini se tokom marta organizuju izložbe cvijeća, likovne izložbe, pozorišne predstave, bal kamelija, izbor dame kamelije.
Gađanje kokota – To je običaj koji se vezuje za odbijanje turskog napada na Perast 1654. godine. Ratnički duh Peraštana, kao uspomena na ovaj događaj, ogleda se u vještini gađanja kokota koji se postavlja na usidrenoj dasci, na udaljenosti od obale oko 300 metara. Pobjednik u ovoj vještini dobija peškir uz obavezu da prisutne časti vinom. Ova manifestcija održava se 13. maja.
Festival filmova o podmorju – Revija filmova održava se na jednom od kotorskih trgova, tokom juna mjeseca, kada se publici prikazuju filmovi snimljeni u morskim dubinama.
Festival pozorišta za djecu – od 2. do 10. jula u Kotoru se održava Festival pozorišta za djecu koji je osnovan "radi njegovanja pozorišnog stvaralaštva za djecu, razvoja estetskog vaspitanja mladih, afirmisanja vrijednosti stvorenih radom i stvaralaštvom u ovoj oblasti, kao i podsticanja razvoja dječijeg stvaralaštva uopšte". Svake godine se na festivalu prikaže na desetine pozorišnih predstava i pratećih programa, a program prate na hiljade gledalaca koji rastu zajedno sa ovim festivalom.
Internacionalna smotra mode – Kotorski trg ispred Katedrale Sv. Tripuna mjesto je na kojem se tokom jula održava smotra mode na kojoj učestvuju domaći i svjetski modni kretaori sa svojim najaktuelnijim modelima.
Fašinada – predstavlja jedinstvenu manifestaciju vezanu za nastanak vještačkog ostrva Gopse od Škrpjela. Svake godine 22. jula, na dan kada je prema predanju nađena slika Bogorodice sa malim Hristom na hridi ispred Perasta (1452. godine), po zalasku sunca, kreće zelenilom okićena povorka čamaca napunjenih kamenjem, sa istočnog kraja Perasta. Povorka, u kojoj učestvuju isključivo muškarci, polazi preko obale Perasta, do njegova zapadnog kraja odakle se upućuje prema ostrvu Gospe od Škrpjela. Učesnici povorke pjevaju dvije narodne pjesme. U blizini ostrva, ravnomjerno oko njega, polaže se kamenje, što osim simbolike nastanka ostrva ima i praktični značaj za njegovo stalno učvršćivanje.
KotorArt - nezavisna inicijativa u kulturi, pokrenuta je 2001. godine sa ciljem da se inicijative naših poslanika kulture definišu i plasiraju našoj i svjetskoj kulturnoj javnosti, da se promoviše nacionalna i lokalna kulturne baštine, da se organizuju visoko vrijedni umjetnički programi edukacije kao i prezentacije vrhunske svjetske produkcije.
Međunarodni festival klapa – Udruženje građana Perast već tradicionalno u ovom malom mjetu priređuju festival tradicionalne narodne muzike koji se održava tokom avgusta mjeseca.
Bokeljska noć - Predstavlja svojevrsnu takmičarsko zabavnu manifestaciju na moru. U njoj učestvuje povorka dekorisanih barki. Motivi za dekorisanje su objekti, predmeti, pojave, morske životinje i dr. Povorka se kreće uz obalu u luci Kotor i prećena je svjetlošću reflektora, iluminacijom i vatrometom. Manifestaciju prate ribarske večeri i kulturno-umjetnički program, a održava se tokom avgusta mjeseca u Kotoru.
Karnevalske svečanosti – Kotor ima veoma dugu istoriju karnevala i spada među poznate gradove na jugoslovenskoj obali Jadrana po ovim priredbama. Svečanosti se održavaju tokom februara, a započinju poznatim maskenbalima koji se organizuju u svim većim mjestima Boke Kotorske. Centralno mjesto u karnevalskoj povorci ima figura karnevala kojoj se sudi za sve ono u prethodnoj godini što nije bilo dobro. Redovno se osuđuje na smrt spaljivanjem. Posljednjih godina obnovljena je tradicija održavanje ljetnjeg karnevala.
Tripundanske svečanosti – Religijske svečanosti posvećene Sv. Tripunu, zaštitniku grada Kotora, čije se mošti čuvaju u katedrali. Svečanosti prati smotra crkvenih horova, gradske muzike, Bokeljske mornarice i folklornih društava.
Dani kamelije – U čast cvijeta Kamelije u Kotoru i okolini se tokom marta organizuju izložbe cvijeća, likovne izložbe, pozorišne predstave, bal kamelija, izbor dame kamelije.
Gađanje kokota – To je običaj koji se vezuje za odbijanje turskog napada na Perast 1654. godine. Ratnički duh Peraštana, kao uspomena na ovaj događaj, ogleda se u vještini gađanja kokota koji se postavlja na usidrenoj dasci, na udaljenosti od obale oko 300 metara. Pobjednik u ovoj vještini dobija peškir uz obavezu da prisutne časti vinom. Ova manifestcija održava se 13. maja.
Festival filmova o podmorju – Revija filmova održava se na jednom od kotorskih trgova, tokom juna mjeseca, kada se publici prikazuju filmovi snimljeni u morskim dubinama.
Festival pozorišta za djecu – od 2. do 10. jula u Kotoru se održava Festival pozorišta za djecu koji je osnovan "radi njegovanja pozorišnog stvaralaštva za djecu, razvoja estetskog vaspitanja mladih, afirmisanja vrijednosti stvorenih radom i stvaralaštvom u ovoj oblasti, kao i podsticanja razvoja dječijeg stvaralaštva uopšte". Svake godine se na festivalu prikaže na desetine pozorišnih predstava i pratećih programa, a program prate na hiljade gledalaca koji rastu zajedno sa ovim festivalom.
Internacionalna smotra mode – Kotorski trg ispred Katedrale Sv. Tripuna mjesto je na kojem se tokom jula održava smotra mode na kojoj učestvuju domaći i svjetski modni kretaori sa svojim najaktuelnijim modelima.
Fašinada – predstavlja jedinstvenu manifestaciju vezanu za nastanak vještačkog ostrva Gopse od Škrpjela. Svake godine 22. jula, na dan kada je prema predanju nađena slika Bogorodice sa malim Hristom na hridi ispred Perasta (1452. godine), po zalasku sunca, kreće zelenilom okićena povorka čamaca napunjenih kamenjem, sa istočnog kraja Perasta. Povorka, u kojoj učestvuju isključivo muškarci, polazi preko obale Perasta, do njegova zapadnog kraja odakle se upućuje prema ostrvu Gospe od Škrpjela. Učesnici povorke pjevaju dvije narodne pjesme. U blizini ostrva, ravnomjerno oko njega, polaže se kamenje, što osim simbolike nastanka ostrva ima i praktični značaj za njegovo stalno učvršćivanje.
KotorArt - nezavisna inicijativa u kulturi, pokrenuta je 2001. godine sa ciljem da se inicijative naših poslanika kulture definišu i plasiraju našoj i svjetskoj kulturnoj javnosti, da se promoviše nacionalna i lokalna kulturne baštine, da se organizuju visoko vrijedni umjetnički programi edukacije kao i prezentacije vrhunske svjetske produkcije.
Međunarodni festival klapa – Udruženje građana Perast već tradicionalno u ovom malom mjetu priređuju festival tradicionalne narodne muzike koji se održava tokom avgusta mjeseca.
Bokeljska noć - Predstavlja svojevrsnu takmičarsko zabavnu manifestaciju na moru. U njoj učestvuje povorka dekorisanih barki. Motivi za dekorisanje su objekti, predmeti, pojave, morske životinje i dr. Povorka se kreće uz obalu u luci Kotor i prećena je svjetlošću reflektora, iluminacijom i vatrometom. Manifestaciju prate ribarske večeri i kulturno-umjetnički program, a održava se tokom avgusta mjeseca u Kotoru.
Kotor je jedan od rijetkih gradova Mediterana koji je sačuvao svoj fortifikacijski sistem ukupne dužine 4,5 km, pa i u tom pogledu predstavlja svojevrstan kuriozitet. Debljina zidina koji opasavaju Kotor je od 2 do 15 metara, a visina mjestimično i do 20 metara. Pravac svog prostiranja dobile su slijedeći prirodne odbrambene sisteme, obalu mora i rijeku i konture brda Sv. Ivan (260 m). Zbog toga im je i visina različita, zavisnosti od toga kolika je neka od pomenutih prirodnih prepreka, za ratnu tehniku, u vrijeme njihove gradnje, predstavljala pravu prepreku.
Sa razvojem ratne tehnike i tehnologije, rasla je i njihova debljina kao zaštita od topovskih đuladi.
Gradska vrata – U grad Kotor se ulazi na troja vrata. Najveća su zapadna, vrata od mora, do kojih se nekada dolazilo morem. Sa desne strane ulaznih vrata nalazi se kameni stub za koji su se nekada vezivali brodovi. Sadašnji oblik ovih vrata datira iz 1555. godine. Podignuta su u stilu renesanse. Zbog spuštanja tla izazvanog ranijim zemljotresima i nasipanju nakon zemljotresa, sadašnja visina vrata je smanjena u odnosu na prvobitnu za 0,86 m.
Vrata na sjevernmoj strani Kotorskih gradskih zidina, sa pokretnim mostom na rijeci Škurdi, podignuta su 1540. godine u spomen odbrane grada od flote turskog gusara Hajrudina Barbarose, koji je, u namjeri da osvoji grad, svojom flotom dospio do mjesta gdje su podignuta gradska vrata.
Sa južne strane u grad Kotor se ulazi kroz trojna vrata, unutrašnja iz 16. vijeka, srednja iz 12 i 13. vijeka, a vanjska sa pokretnim drvenim mostom preko rijeke Gurdića iz 18. vijeka.
Trgovi (Pjace) – Urbano jezgro Kotora predstavlja veoma interesantan sklop većih i manjih trgova povezanih kratkim, uskim, krivudavim ulicama. Kroz glavna gradska vrata ulazi se na najveći, najljepši i glavni trg Kotora, TRG OD ORUŽJA koji ima izgled latiničnog slova „L“, čija se duža oso proteže u pravcu sjever-jug, a kraća u pravcu istok-zapad. Zapadno pročelje trga čini kompleks zgrada – Kule gradske straže, Kneževe palate i Gradske vijećnice. Gotovo čitavom zapadnom stranom trga proteže se Kneževa palata, dugačka 60 metara. Započeta u XVI vijeku i završena u stilu baroka nakon zemljotresa 1667. godine.
Sa južne strane Kneževe palate, desno od ulaznih vrata, nalazi se Kula gradske straže započeta u renesansnom stilu o čemu govore ostaci presječenog luka u prizemlju, što predstavlja da je raniji trg bio nešto manji i zatvoren arkadama.
Istočnu fasadu glavnog trga Kotora čine gradske zgrade iz XIX vijeka, čiji prvi niz Završava kulom gradskog sata, podignutom 1602. godine na mjestu srednjevjekovnog tornja za mučenje. Sat je postavljen u vrijeme Napoleonove okupacije ovog područja. Uz fasadu kule nalazi se piramidalni stub – stub srama.
Na proširenom istočnom dijelu trga, nalazila se crkva Sv. Jakoba od Lođe, koja je srušena. Njeno mjesto obilježeno je crvenim pločama u pločniku trga.
Južno od Trga od oružja, ulica vodi prema TRGU OD BRAŠNA. Zapadnu stranu ulice zatvara fasada palate Beskuća, podignute 1776. godine, sa umetnutim gotičkim portalom visoke umjetničke vrijednosti iz XV vijeka i porodičnim grbom. Istočnu stranu ulice zatvara palata Bizanti čiji se ulaz nalazi u ovoj ulici. Trg od brašna je dobio naziv po vojnim magacinima brašna koji su se nekad tu nalazili. Na tom trgu nalaze se palate Buća i Pima.
TRG USTANKA MORNARA – Centralni je Kotorski gradski trg. Ne samo po svom položaju u odnosu na nekada glavnu ulicu koja vodi pravcem sjever – jug, neposredno uz ovaj trg, i spaja sjeverna i južna gradska vrata, već i zbog najznačajnijeg spomenika Kotora, Katedrale Sv. Tripuna, i događaja koji su se na ovom trgu zbivali u prošlosti, sjednice gradske uprave, trgovina, javna suđenja, uključujući i suđenje vođama Ustanka mornara na ratnim brodovima Austro-Ugarske, 1918. godine, po čemu je i dobio ime.
Trgom, sa svoja dva zvonika, visoka 33 i 35 metara, dominira Katedrala Sv. Tripuna, koja je podignuta 1166. godine. Katedrala ima ogromnu kulturnu i istorijsku vrijednost, a u njoj se čuvaju predmeti neporcjenjive vrijednosti. Uz Katedralu, sa sjeverne strane, nalazi se zgrada Biskupije, koja raspolaže arhivskim dokumentima iz srednjeg vijeka i bogatom bibliotekom.
Na sjevernoj strani trga, uz zgradu Biskupije, nalazi se veoma značajna građevina za Kotor, palata Drago.
Preko puta Katedrale nalazi se Istorijski arhiv sa izložbenim prostorom u prizemlju. Najstariji dokument koji se čuva datira iz 1309. godine pisan na pergamentu, na latinskom jeziku gotičkim pismom. Ćiriličnim pismom najstariji dokument pisan je 1539. godine.
Ulicom koja sa sjeverozapadnog dijela Trga Ustanka mornara vodi prema sjeveru stiže se na TRG BOKELJSKE MORNARICE. Sjevernom stranom trga dominira palata porodice Grgurina, građena krajem XVII vijeka, u kojoj se danas nalazi Pomorski muzej Crne Gore. Muzej čuva izuzetno vrijednu i bogatu zbirku koja predstavlja presjek razvoja pomorstva na ovim prostorima kroz vjekove.
Neposredno uz ovaj trg, ulicom koja vodi prema sjeveru, nalazi se pjaceta zvana KARAMPANA, po istoimenoj česmi, koja potiče iz XVII vijeka, a dugo vremena je bila jedina javna česma u gradu Kotoru. Za ovu česmu vezane su mnoge zgode i nezgode Kotorana, a opjevana je i u mnogim pjesmama. Humoristički list koji izlazi za vrijeme karnevalskih svečanosti u Kotoru nosi ime ove česme, vjerovatno zbog specifičnog kotorskog humora čiji je postanak vezan za ovo mjesto.
U produžetku ulice nalazi se TRG BRATSTVA i JEDINSTVA koji uokviruju zgrade građanske arhitekture XVII i XIX vijeka. Građevine na istočnoj strani djelimično su građene na ostacima znatno starijih zgrada, kao što je pravoslavna crkva Sv. Nikole, građena 1909. godine na ostacima dominikanske crkve istog imena iz 1545. godine.
Centralno mjesto na trgu ima crkva Sv. Luke koja ima višestruku simboliku za Kotor i njegovo područje. Crkva je nekad bila katolička. Do 1812. godine u njoj je bio katolički oltar i jedno vrijeme se u njoj obavljalo bogosluženje za vjernike katoličke i pravoslavne vjere. To potvrđuje vjersko uvažavanje pripadnika različitih religija na ovom području, još od davnina.
Sa ovog trga, ulicom koja vodi prema istoku, dolazi se na TRG PAŠTROVIĆA, ranije se zvao Trg od mlijeka, jer su se na njemu prodavali mlijeko i mliječni proizvodi.
Ulicom koja sa Trga bratstva i jedinstva vodi pravcem istok-zapad, u pravcu istoka stiže se na TRG 21. NOVEMBRA, koji je u narodu poznat kao Trg od drva. Ovim kotorskim trgom dominira crkva Sv. Marije Kolođete koja potiče iz 1221. godine.
Na sjevero-istoku trga nalaze se sjeverna gradska vrata sa pokretnim mostom kroz koja se izlazi na Crnogorski Pazar odakle je vodio karavanski put za Njeguše, Cetinje i dalje prema unutrašnjosti. U istočnom dijelu trga počinju stepenice za izlazak na tvrđavu Sv. Ivan.
Ono po cemu je Kotor najpoznatiji je starogradska katedrala Sv. Tripuna. Taj hram se pominje najprije u IX vijeku, kada su u nju donesene mosti Sv.Tripuna, koji je umro mucenickom smrcu u vrijeme rimskog cara Decija, u III vijeku. Hronicari svjedoce da je taj hram najvjerovatnije nestao u pozaru u X vijeku, a ponovo je sagradjen u XII vijeku. Katedrala Sv. Tripuna izgradjena je u romanickom stilu, sa elementima vizantijske arhitekture. Dozivjela je nekoliko zemljotresa, te se i njen izgled, mijenjao. Posebno vidljivi na njoj su elementi renesanse i baroka. Evropska unija i organizacija Europa Nostra, dodjeljuju toj katerdali 2002.godine diplomu za odlicno rekonstruisanje i seizmicko osiguranje najstarije romanicke katedrale na Jadranskoj obali. Kao najznacajniji spomenik i simbol Starog grada, katedrala Sv. Tripuna, sadrzi bogatu riznicu dragocjenosti medju kojima pozlaceni oltar, barokne freske, veliki broj ornamenata velike vrijednosti.
Crkva Svetog Nikole je najznacajnija pravoslavna crkva u Kotoru. Locirana je u sjevernom dijelu starog grada. Izgradjena je pocetkom dvadesetog vijeka, na temeljima starije gardjevine koja je stradala u pozaru u XIX vijeku. U blizini je i crkvena riznica sa bogatim fondom ikona, umjetnickih zanata, dokumenata i crkvenih odora. Crkva posjeduje i druge brojne dragocjenosti koje su uglavnom prilagale imucnije kotorske porodice. Crkva Svetog Luke, smjestena je takodje u Starom gradu. Podignuta je za vrijeme vladavine srpske dinastije Nemanjic, krajem XII vijeka. Do polovine XVII vijeka crkva sv.Luke bila je katolicki hram, da bi nakon rata sa Turcima postala pravoslavni crkveni objekat, jer se broj pravoslavnog zivlja u Kotoru naglo povecao. Ipak, katolicki vjernici u tom hramu svoj oltar su imali do polovine XIX vijeka. U sredisnjem dijelu Starog grada smjestena je crkva Sv.Mihaila, koja u danasnjem obiku datira sa kraja XIV vijeka. Arheoloski ostaci ukazuju da je znatno veca gradjevina, na mjestu danasnje crkve Sv.Mihaila, postojala jos pocetkom XII vijeka.
U istocnom dijelu Starog Kotora smjestena je crkva Sv.Ane. S obzirom da je nekoliko puta dogradjivana, ne moze se sa tacnoscu utvrditi kada je ovaj hram nastao. Strucnjaci za rekonstrukciju starih zdanja ipak su dosli do podataka da je stariji dio crkve Sv.Ane, nastao u XIII vijeku, a noviji u XIV. Crkvu karakterise veliki broj svetaca kojima je bila vjekovima posvecena: Svetom Martinu, Svetoj Venerandi, a danas Svetoj Ani. Unutrasnjost starog grada u Kotoru, odlikuje i poznata Crkva Svete Marije Koledjate, (Gospe od zdravlja), u Kotoru poznatija kao crkva Svete Ozane. Podginuta je pocetkom XIII vijeka. Tokom vjekova pretrpjela je vise promjena. Ispod te crkve otkrivena je najstarija arheoloski pronadjena gradjevina – ranohriscanska bazilika iz VI vijeka n.e.
Medju mnogobrojnim spomenicima, u Kotorskom Starom gradu, nalaze se jos i crkva Sv.Josipa, gospe od Andjela, crkva Sv.Pavla. Spomenicima u kotorskom Straom gradu treba dodati i gradski toranj, koji potice s pocetka XVII vijeka, sa stubom srama ispred njega, i satni mehanizmom u okviru gradjevine. U blizini tornja je i Kula gradske straze, Knezeva plata, te Gradsko pozoriste , koje je prvo na Balkanu pocelo sa radom u XIX vijeku.
Palate
Kotor je poznat i po mnogobrojnim palatama, koje karatketrise romanicka i barokna ornamentika, zidne dekoracije i veliki broj grbova porodica po kojima su dobile ime ili kojima su pripadale. Izmedju mnogih izdvajaju se, Palata Bizanti, u romanickom stilu, smjestena je pored Kule gradske straze, potice iz XIV vijeka. Barokna palata Grgurina, je u centralnom dijelu Starog grada, sagradjena je pocetkom XVIII vijeka. Poznata kotorska porodica Buca u XIV vijeku sagradila je palatu Buca, koja je tokom vjekova vise puta dogradjivana, a kasnije je pripadala i porodici Pskvali. U blizini je i jedna od najotmenijih gradskih kuca, koja potice iz XIV vijeka, palata Vrakjen. Ta palata je uglavnom zadrzala originalni izgled. U blizini katedrale Sv.Tripun je palata Drago, izgradjena je u XV vijeku, u barokonom i gotickom stilu. Ipak, po misljenjima mnogih najljepsa kotorska palata je palata Pima, koju odlikuje uglavnom goticki stil, te barkoni elementi. Porodica Pima, koja je posjedovala istoimenu palatu, u Kotoru je zivjela od XIV do XVIII vijeka. Sadasnji izgled palata je dobila krajem XVII vijeka.
